بررسی تأثیر خانواده درمانی شناختی-رفتاری بر اضطراب کودکان، عملکرد خانواده و شیوه فرزندپروری مادران

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی خانواده‏درمانی شناختی-رفتاری بر اضطراب کودکان، عملکرد خانواده و شیوه فرزندپروری مادران اجرا شد. روش: در یک مطالعه شبه آزمایشی، پس از غربالگری از 120 دختر 10 و 11 ساله یک مرکز آموزشی با استفاده از مقیاس اضطراب کودک اسپنس (scas)-فرم کودکان، 24 کودک که نمره اضطراب آنها بالاتر از نقطه برش بود، به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. مادران آنها نیز مقیاس اضطراب اسپنس-فرم والدین و همچنین ابزار سنجش خانواده (fad) و پرسشنامه فرزندپروری بامریند را تکمیل کردند. گروه آزمایش (12 خانواده) 8 جلسه خانواده‏درمانی شناختی-رفتاری (برنامه درمانی cool kids) را به مدت 8 هفته دریافت کردند. در نهایت هر دو گروه (آزمایشی و کنترل) بعد از دو ماه بار دیگر توسط فرم مقیاس اضطراب کودکان اسپنس-فرم کودکان و والدین، fad و پرسشنامه شیوه فرزند پروری بامریند مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‏های به دست آمده با روش‏ آماری کوواریانس (ancova) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‏ها: نتایج نشان داد که در ارزیابی کودکان، تفاوت معناداری بین میزان اضطراب کلی، اضطراب جدایی، اضطراب فراگیر، فوبیا، اضطراب اجتماعی، پانیک همراه با گذرهراسی و اختلال وسواسی-اجباری در کودکان گروه آزمایش و کنترل وجود دارد و میزان اضطراب به طور معنی‏داری در گروه آزمایش کاهش یافته است. در ارزیابی مادران، تفاوت معنی‏داری بین میزان اضطراب کلی، اضطراب فراگیر، فوبیا، پانیک همراه با گذرهراسی، اضطراب جدایی، اضطراب اجتماعی و اختلال وسواسی-اجباری فرزندان آنها وجود دارد. یافته‏ها تفاوت معناداری بین شیوه فرزندپروری قاطع و استبدادی مادران در گروه آزمایش و کنترل نشان دادند در حالی که در مورد شیوه فرزندپروری سهل گیر، نتایج معنی‏دار نبود. بین عملکرد کلی خانواده و زیرمقیاس‏های حل مشکل، نقش‏ها، کنترل رفتار، ارتباط، مشارکت عاطفی و واکنش عاطفی، تفاوت بین گروه آزمایش و کنترل معنادار بود. نتیجه‏گیری: با توجه به یافته‏های این پژوهش می‏توان روش خانواده‏درمانی شناختی-رفتاری را به عنوان یک روش موثر در کاهش اضطراب کودکان، بهبود عملکرد خانواده و شیوه فرزندپروری مادران پیشنهاد داد.